در ( http://www.xpango.com?ref=91717092
) ثبت نام کنین و گوشی تلفن همراه نوکیا ،تلویزیون و ... جایزه ببرین
از صحت و سقمش خبر ندارم
امتحانش ضرری نداره
چون فقط یک ثبت نامه بدونه هزینه
پس کلاهبرداری نمی تونه باشه
1 بار امتحانش کنین
آموزش زبان هورامی 1(یکشنبه 88 اردیبهشت 20 ساعت 11:47 عصر )
مقدمه
زبان را می توان یکی از اصلی ترین وسایل ارتباط بین انسان ها برشمرد که دارای یک سری محتوای معنایی و نیز صوتی می باشد.در واقع زبان از ابتدای خلقت بشر تا این زمان مهمترین و نیز سهل ترین وسیله ی ارتباط میان انسان ها بوده است..زبان تشکیل شده از یک سری «واج» که تعداد و میزان این واج ها در هر زبانی مختلف و متفاوتند.
در خصوص زبان« هه ورامی» یا همان« اورامی » با توجه به قباله ها و اسناد به دست آمده ی مربوط به 80 تا 120 سال قبل از میلاد حضرت مسیح به نظر می رسد دارای قدمتی بیش از دو هزار سال باشد.
در کتاب «العجم» که در سده ی هفتم هجری توسط «شمس قیس رازی» در خصوص زبان هورامی چنین آمده است:«خوشترین اندازه ها فهلویات است که آهنگ آن اورامنانخوانند و آوای اورامن یا اورامنان ،نمودار آهنگ مردم اورامان کردستان است.»
همچنین دکتر فاروق صفی زاده در کتاب خود با نام «پیرامون ادب و زبان کردی باستان در سنجش با دیگر زبان های آریایی ،هند و اروپایی» به نقل از صدیق صفی زاده چنین آورده است :« گویش گورانی یا اورامی ،که کارنامه نگاران و نویسندگان ،آن را پهلوی و نوشته ها و ادبِ به رشته کشیده اش را فهلویات نام برده اند ، از گویش های زبان کردی به شمار می رود و برخی نکته ها و گفته ها ی درخور دستور زبان های باستانی ایران را نیز در خود پاس و نگه داری کرده ،چرا که در به کاربردن کرده ها (فعل ها) ،نام ها و... نشانه ی نرینه [ مذکر] و مادینه [مونث] به کار می رود».
آن چه تاسف انگیز است عدم وجود آثار مکتوب در خصوص آموزش این زبان کهن و باستانی و نیز رخنه و نفوذ کلمات بیگانه بسیار از سایر زبان ها و گویش ها به درون آن (البته شکی نیست که ارتباطات گسترده در همه ی زبان ها باعث پدید آمدن این مشکل گردیده است) و با عنایت به موجود نبودن دستور زبان هورامی جامع و نیز نبود فرهنگ لغات هورامی به صورت مجتمع و متمرکز در طی زمان باعث کم رنگ شدن غنای این زبان گردیده است.
شاید لزوم پالایش زبان کردی و علی الخصوص هورامی به جهت حفظ و ماندگاری در برابر تعرض لغات بیگانه نیازی باشد که از جانب نویسنـدگان هه ورامی زبان تاکنـون به آن توجه جدی نشده و جـا دارد که
هم چون یکی از نویسندگان بزرگ کرد « شاکـر فتـاح » ،(1914-1988 م.) که همانند روشنفکری فهیم در طول مدت زندگانی خویش در نوشته های خویش دغدغه ی زبان کردی را داشته و در نگارش آثارش سعی و اهتمام داشته که نوشته هایش از کلمات و معادل های غیر کردی خالی باشد، نویسندگان وافراد اهل فن هورامی زبان در این خصوص کمر همت بندند و در این خصوص اقداماتی را صورت پذیرند.
شناخت واج ها یا واج شناسی:
در هر زبانی به مجموعه ی ظوابط و قواعدی که اصول حاکم بر آن زبان را تشریح می کنند «دستور زبان» گفته می شود.انسان ها مقاصد یا همان سخن و کلام خود را جدای از زبان اشاره و حرکت ،در قالب جملات بیان می کند و خود جمله نیز از واحد کوچکتری به نام کلمه یا واژه پدیدآمده است که واژه نیز به نوبه ی خود از نشانه های کوچک تری که در شکل گفتاری «واج» و صورت نوشتاری آن ها را «حرف» می گویند تشکیل یافته است.
« واج » کوچک ترین واحد صوتی زبان است که خود فاقد معنا بوده ولی باعث اختلاف معنا می شود،مانند واج «ت» که اگر در کلمه ی «باج » جانشین واج «ب» گردد کلمه به تاج تبدیل می شود و در نهایت معنی آن را تغییر می دهد.
واج ها در زبان کردی هه ورامی به دو دسته ی صامت و مصوت تقسیم می شوند.
الف) صامت ها (Consonant):
در این زبان 31 صامت وجود دارند شامل:« ء ، ب ، پ، ت ، ج، چ ،ح ،خ ، د ، د?، ر،
?،ز،ژ، س، ش، ع، غ ، ف ،
?،ق،ک،گ،ل،م،ن، ن?، و،هـ، ی».از این صامت ها تعداد 22 صامت بین سه زبان کردی ،فارسی و عربی مشترکند ،همچنین تعداد 26 صامت بین کردی و فارسی مشترک هستند.
ب) مصوّت:به دو دسته تقسیم می شوند: کوتاه ،بلند.
الف)مصوت های کوتاه « ه ، یــ?،و?» که معادل « َُِ» فارسی و عربی هستند.
ب) مصوت های بلند:
« ا،وو،ی،» و با مصوت های بلند « ا ،و،ی»فارسی و عربی هستند.
در برخی مکتوبات زبان کردی از مصوت های میانه ی « و/ی?/ی? » نیز سخن به میان آمده در این میان به نظر می رسد «ی? » که تلفظ آن کشیده تر از مصوت «ی?» می باشد یعنی ؛هنگام تلفظ آن ،لب پایین از ناحیه ی چپ ،افتادگی بیشتری دارد .البته از این واج به عنوان یاء مجهول خوانده شده که گویا قبل از اسلام در خط پهلوی موجود بوده ،بعد از ورود اسلام که خط پهلوی بدل به عربی شد به مرور به «ی» مبدل گشته است.
حال جهت آشنایی با نوشتن و خواندن این واج ها بیتی از حافظ به فارسی و هه و رامی و نیز بیتی از مولوئ کرد به هه و رامی و فارسی آورده شده است:
گـُفتَم غَم تو دارَم ،گُـفتا غَمَت سَر آیـَد
گـُفتَم که ماه مَن شو،گُفتا اَگـَر بَر آیـَد
به خط هه ورامی:
گو?فته م غه می? تو? داره م،گو?فتا غه مه ت سه ر ئایه د
گو?فته م که ماهی? مه ن شو?، گو?فتا ئه گه ر به ر ئایه د
بیتی از مولوی کُردبه هه ورامی:
گو?ل? چو?ن روی ئازیز نه زاکه ت پو?شان
به فراوان چو?ن سه یل دید?ه ی من جو?شان
به خط فارسی:
گــُل چون روی ئازیز نَـزاکـََت پوشان
بفراوان چون سَیل دیده ی مَن جوشان
الف) صامت ها (Consonant):
در این زبان 31 صامت وجود دارند شامل:« ء ، ب ، پ، ت ، ج، چ ،ح ،خ ، د ، د?، ر،
?،ز،ژ، س، ش، ع، غ ، ف ،
?،ق،ک،گ،ل،م،ن، ن?، و،هـ، ی».از این صامت ها تعداد 22 صامت بین سه زبان کردی ،فارسی و عربی مشترکند ،همچنین تعداد 26 صامت بین کردی و فارسی مشترک هستند.
ب) مصوّت:به دو دسته تقسیم می شوند: کوتاه ،بلند.
الف)مصوت های کوتاه « ه ، یــ?،و?» که معادل « َُِ» فارسی و عربی هستند.
ب) مصوت های بلند:
« ا،وو،ی،» و با مصوت های بلند « ا ،و،ی»فارسی و عربی هستند.
در برخی مکتوبات زبان کردی از مصوت های میانه ی « و/ی?/ی? » نیز سخن به میان آمده در این میان به نظر می رسد «ی? » که تلفظ آن کشیده تر از مصوت «ی?» می باشد یعنی ؛هنگام تلفظ آن ،لب پایین از ناحیه ی چپ ،افتادگی بیشتری دارد .البته از این واج به عنوان یاء مجهول خوانده شده که گویا قبل از اسلام در خط پهلوی موجود بوده ،بعد از ورود اسلام که خط پهلوی بدل به عربی شد به مرور به «ی» مبدل گشته است.
حال جهت آشنایی با نوشتن و خواندن این واج ها بیتی از حافظ به فارسی و هه و رامی و نیز بیتی از مولوئ کرد به هه و رامی و فارسی آورده شده است:
گـُفتَم غَم تو دارَم ،گُـفتا غَمَت سَر آیـَد
گـُفتَم که ماه مَن شو،گُفتا اَگـَر بَر آیـَد
به خط هه ورامی:
گو?فته م غه می? تو? داره م،گو?فتا غه مه ت سه ر ئایه د
گو?فته م که ماهی? مه ن شو?، گو?فتا ئه گه ر به ر ئایه د
بیتی از مولوی کُردبه هه ورامی:
گو?ل? چو?ن روی ئازیز نه زاکه ت پو?شان
به فراوان چو?ن سه یل دید?ه ی من جو?شان
به خط فارسی:
گــُل چون روی ئازیز نَـزاکـََت پوشان
بفراوان چون سَیل دیده ی مَن جوشان
مقدمه
زبان را می توان یکی از اصلی ترین وسایل ارتباط بین انسان ها برشمرد که دارای یک سری محتوای معنایی و نیز صوتی می باشد.در واقع زبان از ابتدای خلقت بشر تا این زمان مهمترین و نیز سهل ترین وسیله ی ارتباط میان انسان ها بوده است..زبان تشکیل شده از یک سری «واج» که تعداد و میزان این واج ها در هر زبانی مختلف و متفاوتند.
در خصوص زبان« هه ورامی» یا همان« اورامی » با توجه به قباله ها و اسناد به دست آمده ی مربوط به 80 تا 120 سال قبل از میلاد حضرت مسیح به نظر می رسد دارای قدمتی بیش از دو هزار سال باشد.
در کتاب «العجم» که در سده ی هفتم هجری توسط «شمس قیس رازی» در خصوص زبان هورامی چنین آمده است:«خوشترین اندازه ها فهلویات است که آهنگ آن اورامنانخوانند و آوای اورامن یا اورامنان ،نمودار آهنگ مردم اورامان کردستان است.»
همچنین دکتر فاروق صفی زاده در کتاب خود با نام «پیرامون ادب و زبان کردی باستان در سنجش با دیگر زبان های آریایی ،هند و اروپایی» به نقل از صدیق صفی زاده چنین آورده است :« گویش گورانی یا اورامی ،که کارنامه نگاران و نویسندگان ،آن را پهلوی و نوشته ها و ادبِ به رشته کشیده اش را فهلویات نام برده اند ، از گویش های زبان کردی به شمار می رود و برخی نکته ها و گفته ها ی درخور دستور زبان های باستانی ایران را نیز در خود پاس و نگه داری کرده ،چرا که در به کاربردن کرده ها (فعل ها) ،نام ها و... نشانه ی نرینه [ مذکر] و مادینه [مونث] به کار می رود».
آن چه تاسف انگیز است عدم وجود آثار مکتوب در خصوص آموزش این زبان کهن و باستانی و نیز رخنه و نفوذ کلمات بیگانه بسیار از سایر زبان ها و گویش ها به درون آن (البته شکی نیست که ارتباطات گسترده در همه ی زبان ها باعث پدید آمدن این مشکل گردیده است) و با عنایت به موجود نبودن دستور زبان هورامی جامع و نیز نبود فرهنگ لغات هورامی به صورت مجتمع و متمرکز در طی زمان باعث کم رنگ شدن غنای این زبان گردیده است.
شاید لزوم پالایش زبان کردی و علی الخصوص هورامی به جهت حفظ و ماندگاری در برابر تعرض لغات بیگانه نیازی باشد که از جانب نویسنـدگان هه ورامی زبان تاکنـون به آن توجه جدی نشده و جـا دارد که
هم چون یکی از نویسندگان بزرگ کرد « شاکـر فتـاح » ،(1914-1988 م.) که همانند روشنفکری فهیم در طول مدت زندگانی خویش در نوشته های خویش دغدغه ی زبان کردی را داشته و در نگارش آثارش سعی و اهتمام داشته که نوشته هایش از کلمات و معادل های غیر کردی خالی باشد، نویسندگان وافراد اهل فن هورامی زبان در این خصوص کمر همت بندند و در این خصوص اقداماتی را صورت پذیرند.
شناخت واج ها یا واج شناسی:
در هر زبانی به مجموعه ی ظوابط و قواعدی که اصول حاکم بر آن زبان را تشریح می کنند «دستور زبان» گفته می شود.انسان ها مقاصد یا همان سخن و کلام خود را جدای از زبان اشاره و حرکت ،در قالب جملات بیان می کند و خود جمله نیز از واحد کوچکتری به نام کلمه یا واژه پدیدآمده است که واژه نیز به نوبه ی خود از نشانه های کوچک تری که در شکل گفتاری «واج» و صورت نوشتاری آن ها را «حرف» می گویند تشکیل یافته است.
« واج » کوچک ترین واحد صوتی زبان است که خود فاقد معنا بوده ولی باعث اختلاف معنا می شود،مانند واج «ت» که اگر در کلمه ی «باج » جانشین واج «ب» گردد کلمه به تاج تبدیل می شود و در نهایت معنی آن را تغییر می دهد.
واج ها در زبان کردی هه ورامی به دو دسته ی صامت و مصوت تقسیم می شوند.
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
